Мо дар марҳилаи ҷаҳонишавӣ яъне бархурди тамаддунҳо қарор дорем. Ин моро водор месозад, ки беш аз ҳар вақта зирак бошем. Ҷаҳонишави аз як тарафи барои пешравии мо хизмат карда бошад аз тарафи дигар базеъ муаммоҳои имруз ба назар мерасад, ки моро бетараф гузошта наметавонад. Яке аз муаммоҳои ба проблемаи голобалӣ табдил шудааст, ин ҷаҳонишавии якчанд бемориҳо мебошад. Аз ҷумла бемориҳои ВНМО (ВИЧ), БПНМ(СПИД) ва СОVID-19 мебошад.
Рӯзи 1-уми декабр мубориза бар зидди ВНМО мебошад, ки мехостам дар бораи бемории мазкур ва пешгирии он якчанд нуқтаҳои мутахасисони соҳаро гуфта гузарам.
ВНМО (ВИЧ)- ин вируси норасоии масунияти одам мебошад.
Ба оилаи вирусони иртиҷоӣ (Retroviridae), ҷинси лентивирусҳо (Lentivirus) дохил мешавад. Номи Lentivirus аз мазмуни калимаи лотини lente- сусти асос ёфтааст.
Барои лентивирусҳо инчунин давраи дурударози ниҳонӣ хос аст.
ВНМО – аз ҳама вируси омӯхташуда дар ҷаҳон мебошад. Одамони бо ВНМО зиндагикунандаро, инчунин ВНМО –мусбӣ (мусбӣ+), ё ин ки мубталои ВНМО меноманд.
ВНМО –соли 1983 дар ду лабаратория аз ҳамдигар новобаста кашф гардидааст.
Дар институти миллии бемориҳои саратон дар ИМА таҳти роҳбарии Роберт Галло тадқиқотчиён пешниҳод намуданд, ки вирусҳо аз ҷониби онҳо ҷудошуда метавонанд боиси гирифтории бемории пайдошудаи норасоии масуният (СПИД) гарданд.
Дар соли 1986 маълум гардид, ки вирусҳои аз ҷониби муҳаққиқони Фаронсавӣ ва Амрикоӣ дар соли 1983 кашфнамуда комилон ба ҳам мутобиқанд. Нахустноми вирусҳо бекор карда шуда, як номи умумӣ ВНМО пешниҳод карда шуд.
РОҲҲОИ ГУЗАРИШ
- Тамос бо хун (ҳангоми истифодаи сузандоруҳо, хунгузаронӣ, таҷҳозотҳои тиббии тамизношуда)
- Алоқаи ҷинсӣ (ҳангоми алоқаи ҷинсӣ бо шахсони бегона бе истифодаи аз рифола)
- Аз модар ба кӯдак (ҳангоми ҳомиладорӣ, таваллуд, ширмаконӣ)
Дар ҳамаи моeҳои биологии организм вирус вуҷуд дорад, ва дар 4-моеъҳои , ки нисбат ба дигар моеъҳо кансентратсияяаш баланд мебошад ва сатҳи сироятёби нисбатан зиёд аст.
Нишонаҳои гирифтор шудан ба вируси норасоии масунияти одам чи гуна аст.
Марҳилаи ноаёни – аз 3-то 6 моҳро дар бар мегирад шахс метавонад сироят ёфта бошад, аммо дар муддати то 3 ё 6 моҳ мавҷуд будани вирус дар хун ҳангоми ташхиси лабаратори муайян карда намешавад.
Давраи инкубатсионӣ аз 2 то 10 сол бе ягон аломатҳои клиникӣ давом меёбад, то пайдоиши бемории пайдошудаи норасоии масуният.
БПНМ (СПИД)- бемории пайлошудаи норасоии масуният.
Марҳилаи охирини сирояти ВНМО ин бемории пайдошудаи норасои мебошад, ки метавонад бо гузашти аз 2 то 15 сол вобаста ба ҳолати масунияти инсон инкишоф ёбад.
Барои БПНМ инкишофи баъзе намудҳои бемории саратон, сироятҳо ва дигар аломатҳои вазнини клиникӣ хос аст.
БАҲРИ ПЕШГИРИИ ВИРУСИ НОРАСОИИ МАСУНИЯТИ ОДАМ ЧИ БОЯД КАРД
-Чорабиниҳо оиди кам кардани хатари сироятёби аз ВНМО
– Риоя намудани тарзи ҳаёти солим.
– Истифодаи таҷҳизотҳои тибби и яккарата.
-Доштани танҳо як ҳамхоба ва истифодаи рифола ҳангоми алоқаи ҷинсӣ бо шахсони бегона.
-Муоинаи ҳатмии никоҳшавандагон то ақди никоҳ
-Агар зани ҳомиладор гирифтори бемории ВНМО бошад, ҳатман муолиҷаи зидди ретровируси гирад. Занҳое, ки табобати зидиретровирусиро гирифтаанд, ҳангоми таваллуд хавфи сироятёбии тифл то 2% мебошад.
Имруз аз ҳар яки мо ба бемории мазкур бетераф нашуда баҳри пешгирии он саҳми хешро бояд гузорем. Сар задани бемории мазкур дар байни ҷавонон хеле ташвиш овар мебошад.
Ҳар як ҷавон бояд оид ба аломатҳо ва роҳҳои пешгирии онро донанд хеле хуб мешавад. Роҳи ягонаи пешгирии бемории мазкур ин доштани донишҳои тибби ҷомеъи шаҳрванди мо оид ба бемориҳои ВНМО ва БПНМ мебошад, ки танҳо бо дониши ва саводи тибби мо метванем пешгири намоем.
Муовин- мудири шӯъбаи ташкилии кумитаи
Иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Спитамен
Муҳитдинова Умедахон